Film Tavsiyeleri: 5 Kadın Yönetmen 5 Farklı Film
Film tavsiyeleri için kadın yönetmenlerin şimdiye kadar çektiğini pek çok filmş izlediğimizi fakat yönetmenlerinin kadın olduğunu sonradan fark ettiğim çok film oldu. Mesela onlardan beni en çok şaşırtan film, Amerikan Psycho olmuştu.
Hani, şimdilerde şu “maskülen erkek”, “sigma erkek” kalıplarıyla sosyal medyadan viral kesitleri içeren film. Christian Bale abimin muazzam oyunculuğuyla sayko, kafayı sıyırmış, narsist bir adamı konu alıyordu. Sinema klasikleri arasında rahatlıkla yer alabilecek olan bu filmin yönetmeninin bir kadın olduğunu öğrendiğimde açıkçası çok şaşırmıştım.
Bu filmin yanı sıra daha pek çok örnek var, kadınların yönetmen koltuğunda olduğu. Peki, bu neden önemli?
Ben kadın ve erkeğin hukuksal anlamda kesinlikle eşit tutulması gerektiğini düşünüyorum. Fakat bunun yanı sıra, sinemada da daha fazla kendilerini göstermeliler. Çünkü evrimsel bir gerçek şu ki kadınların estetik anlayışı duygusallıklarıyla birleşince, ekrana hem derin anlamlar hem de muazzam görsel anlatılar taşınabilir.
Aynı zamanda kadın yönetmenlerin sinemada daha fazla sazı ellerine almaları, cinsiyet eşitliğini desteklemekle kalmayıp kadınların çeşitliliği ve kapsayıcılık prensiplerine olan yaklaşımı da her alanda teşvik edecektir.
Bunun yanı sıra kadın yönetmenlerin, genç kadınlar ve kızlar için rol modeller ve ilham kaynağı olabileceğini düşünüyorum. Kadın yönetmenlerin başarıları, kadınların sinema ve medya sektöründe kariyer yapabilecekleri konusunda güçlü mesajlar verecektir.
Ayrıca kadın yönetmenler, kendi deneyimlerine odaklanan hikâyeleri anlatma konusunda benzersiz bir perspektif sunabilirler. Yaşadıkları toplumsal, kültürel, ahlaki ve cinsel zorlukları, çektikleri güçlükleri, çoğu zaman da sevinçleri derinlemesine işleyip bu deneyimleri doğru ve etkili bir şekilde ekrana yansıtabilirler.
İşte, ben de bu listede bu deneyimlere odaklandığını düşündüğüm filmlere yer verdim.
Elbette yönetmen koltuğunda kadının olmadığı fakat kadınların hikayelerine dikkat çeken Women Talking gibi filmler de mevcut. Zira, bu tarz filmlerden zaten çok bahsediyoruz.
Little Women – 2019
Film tavsiyeleri listesinde Greta Gerwig‘in ikinci uzun metrajlı filmi olan Little Women yer alıyor. Kendisi Louisa May Alcott’un klasik romanından uyarlanmış bir drama filmi aslında. Amerikan iç savaşı döneminde yaşayan March ailesinin dört kız kardeşin hikâyesine odaklanıyor.
Jo, Meg, Amy ve Beth kardeşlerin çocukluktan yetişkinliğe geçiş süreçlerini, aile içinde birbirleri ile kurdukları bağlarını, kadınlıkla üstlerine yapışan rollerini, ayrıca aşkı ve sanatı ele alıyor. Ayrıca kadın dayanışmasını da vurguluyor film.
Şimdi, Greta Gerwig ablamızın ben Lady Bird filmini izlemiştim ilk ve o kadar keyifli bulmamıştım. Fakat orada yönetmenlik becerilerini ilk defa deneyimleyip radarıma almıştım. Bu filmde ise hikâye anlatımını başka bir boyuta taşımış diyebilirim.
Bu sefer anlatı çok dikkatli kurgulanmış, karakter gelişimleri (belki de kitabın etkisiyle) yerli yerinde. Ayrıca tabiİ oyuncu performansları da üst düzey diyebilirim.
Bence bu film feminist perspektiften kadın deneyimlerini ele alan güçlü filmlerden biri. Ve bu açıdan yönetmen koltuğunda bir kadının olması çok değerli. Dönemsel cinsiyet kurallarına meydan okuyan havası ve kadınların kendi yollarını seçme haklarına vurgu yapması takdir edilesi.
Kitapla uyumu ne derecede pek bilmiyorum ama özellikle bağımsız, cesur ve yaratıcı karaktere sahip kadınları derinden etkileyecektir. Bu film gişede de büyük başarı göstermiş. Hem de pandemi döneminde. Bu açından kadın yönetmenlerin ana akım sinemada kendilerini gösterebileceklerine çok güzel bir örnek. Üstelik Netflix’te de mevcut.
Filmin kadrosunda ise Midsommer ve Black Widow ile son dönemlerde adından çok söz ettiren Florence Pugh yer alıyor. Ayrıca pek çok kişi için Leonardolara, Bradlere hem oyunculuğu hem de karizmasıyla toz söktüreceği düşünülen Timothée Chalamet de var. Kendisini Dune, The King, Bones and All ve 2023’te merakla beklenen Wonka filminden tanırsınız.
Greta hanımla alakalı son bir cümle daha edeyim. 2023’te merakla beklenen filmler listesinde de yer alan Barbie‘nin yönetmeni kendisi. Dünya çapında beklenen bir işin sorumluluğunu yüklenmesi aslında başarısının kanıtı.
The Babadook – 2014
Korku temasında çağdaş bir klasik olarak kabul gören 2014 yapımı The Babadook‘un yönetmen koltuğunda Jennifer Kent oturuyor.
Ben bu filmi ilk izlediğimde mizah seviyesi sürekli zirvede olan çok sevdiğim bir arkadaş grubumla izlediğim için fazla odaklanamamıştım. Sonrasında filmin yorumlarına baktığımda muazzam bir iş olduğunu okudum ve tekrar izlemeye karar verdim. Gerçekten de doğru karar verdiğimi söyleyebilirim.
İkinci izleyişimde Essie Davis’in performansına daha dikkatli baktım. Açıkçası Amelia karakterinin karmaşıklığını ve duygusal derinliğini vurgulaması takdire şayan. Oyunculuğu sayesinde ana karakterin iç dünyasına derinlemesine bir yolculuğa çıkıyoruz adeta.
Jennifer Kent, filmde annelik deneyimini ve çocuk büyütme sürecinde yaşanan zorlukları ele almasına Essie Davis’in oyunculuğu eşlik edince şahane bir iş çıkmış ortaya. Aynı zamanda kaygı, yas ve depresyon gibi içsel duyguları da çok iyi yansıtmayı başarmış Kent.
Sinemada izleme fırsatı bulsam eminim atmosferik gerilimi de daha iyi alabileceğimi düşündürttü bana. Çünkü sinematografi ve ses tasarımı da başarılı bir şekilde kullanılmış film boyunca.
Kısaca hikâyeden de bahsedeyim. Samuel ve annesi Amelia’nın yaşadıklarına odaklanıyor. Samuel, babasının ölümünden sonra zor bir dönem geçirir. Geceleri korkunç rüyalar görür. Bir gece, Amelia oğluna eski bir korku kitabı olan “Babadook” okur.
Bu olayda sonra kitap hayatlarını korkunç bir şekilde etkilemeye başlar. Amelia’nın gerçeklik ile kabuslarının arasındaki sınırlar bulanıklaşır. Bu süreçte de kendi içindeki karanlıklarla yüzleşmek zorunda kalır ve oğlu Samuel’i koruyabilmek için amansız bir mücadele verir.
Film tavsiyeleri listesinde kadın yönetmenlere yer verirken en çekindiğim filmdi The Babadook. Fakat dediğim gibi ilk izleyişimde bir şekilde bana geçmeyi başaramamıştı. Zira ikinci defa şans verdiğimde Jennifer Kent sayesinde kadın yönetmenlerin korku türünde başarılı olabileceğini ve kendi iç dünyalarını cesurca ele alabileceğini kanıtladığını fark ettim.
Frida – 2002
Julie Taymor’ın aslında pek çok filmi var. Fakat sanırım en çok bilinen ve takdir toplayan işi Frida. Bu yüzden film tavsiyeleri listemizde kendisini bu filmiyle almak istedim. Bu biyografik drama filmi ünlü Meksikalı ressam olan Frida Kahlo‘nun hayatını anlatıyor.
Frida Kahlo’nun zorlu hayatına, aşk ilişkilerine, sanatsal ve kişisel mücadelelerine daha çok yer veriliyor. Ayrıca politik görüşlerine ve sanatsal dehasına da odaklanılıyor çoğu zaman. Frida’nın çocukluk yıllarından, gençlik dönemine kadar uzanan bu hikayede; kazalara maruz kalışına, hastalıklarıyla mücadelesine, kendini ifade edişine ve kendi sanatının yaratımına kadar geniş bir zaman dilimini izliyoruz.
Aynı zamanda Frida’nın karmaşık ilişkisini ve tutkulu aşkı ressam Diego Rivera ile olan ilişkisini de gözlemliyoruz.
Julie Taymor, Frida’nın hayatını seçerek güçlü bir kadın figürünün yolculuğunu sinemaya taşımak istemiş. Ayrıca Julie Taymor yaratıcı ve özgün yönetmenlik yaklaşımını o dönemin kültürel bağlamına dair zengin detaylar sunarak yansıtıyor.
Estetik açıdan da görsel olarak çarpıcı olan film, Meksika kültüründen esinlenen renkli ve sembolik sahneler içeriyor. Salma Hayek de canlandırdığı bu ağır karakterle güçlü bir performans sergilemeyi başarmış. Hatta bu rolüyle En İyi Kadın Oyuncu dalında Oscar’a da aday gösterilmiş.
Julie Taymor öncesinde çektiği filmlerle ve tabii özellikle Frida ile kadın yönetmenlerin sinema dünyasında daha fazla görünürlük kazanmasına katkıda bulunduğunu düşünüyorum. Yaratıcı ve özgün yönetmenlik anlayışını güçlü kadın karakter olan Frida ile birleştirerek şahane bir iş çıkarmış.
Zamanında kadın sanatçıların hayatlarına ve eserlerine odaklanma kararı sayesinde kadınların sanatta varoluşunu ve önemini vurguladığı, kadınların sanat dünyasındaki yerini güçlendirdiği bir gerçek. Filme MUBİ aracılığıyla ulaşabileceğinizi de hatırlatayım.
The Power of the Dog – 2021
Listemizdeki en tecrübeli isim olan Jane Campion’ın bu müthiş işine film tavsiyeleri listemizde yer vermesek olmazdı. Hem de oldukça yeni bir iş sayılır kendisi. Benedict Cumberbatch‘in o kovboy ayakkabılarının içinde muazzam karizmasıyla gezdiği bir film için Netflix’i ziyaret edebilirsiniz.
Phil Burbank karakterini oynayan Benedict Cumberbatch kendi karizmasını karaktere de yüklemeyi başarmış. Phil bir çiftlik sahibi ve çevresindeki herkese korku ver hayranlık bırakıyor. Bir gün kardeşi eve eşine ve kadının oğlunu getirir. Phil ise kadına ve çocuğa maruz bırakmadı zalimlik kalmaz. Fakat işler istediği gibi gitmez ve bu zalimliği sevilme ihtimali ile karşılaşınca azalır.
Jane Campion aynı zamanda filmin senaristliğini de yapıyor. Film oldukça sakin ve batı çekiciliğinin temalarını taşıyor içinde. Ağır ağır bir şekilde insanı geren de bir havası var. Jane Campion’ın önceki filmlerine de bakmanızı tavsiye ederim.
Persepolis – 2007
Film tavsiyeleri listesinde son sıraya ilginç bir animasyon bırakmak istedim. Marjane Satrapi bu sefer Vincent Paronnaud ile birlikte yönetmen koltuğunda. 2007 yılında çekilen bu animasyon Satrapi’nin aynı adlı otobiyografik çizgi romanına dayanıyor. Filmde genç bir İranlı kadının, İran’da büyüdüğü dönemden başlayarak yetişkinliğine kadar olan hayatına dikkat çekiliyor.
Başkarakterin çocukluk yıllarında İran İslam Devrimi’ne tanık olmasını, yetişkinlik döneminde Avusturya’ya gitmesini ve orada yaşadığı deneyimleri izliyoruz. Ayrıca ailesi ve arkadaşları ile olan ilişkilerini de ele alıyor.
Karakterin kimlik arayışı, kadınlara yönelik baskılar, politik değişimler ve sürgündeki bir genç kadın olarak yaşadığı zorluk tema olarak işleniyor. Filmin aynı zamanda İran’ın modern tarihine, toplumsal ve politik değişimlerine, ayrıca bireyin kimlik ve aidiyet arayışına dair önemli bir perspektif sunduğunu söyleyebilirim.
Marjane Satrapi, bu filmi ile kadın yönetmenlerin sinema dünyasında daha fazla görünürlük kazanmasına katkıda bulunan biri. Filmde kadın deneyimine dair güçlü bir anlatı sunması ve kadınların kendi hikayelerini anlatma cesaretini göstermesi takdir edilesi.
Film tavsiyeleri listemizin sonuna geldiğimizde kadınların sinemaya katkısını asla yadsınamaz seviyede olduğunu görebiliyoruz. Aslında daha adını geçirmediğim çok film var. Belki sizler yorumlardan bunlardan bazılarını önermek isterseniz.
*Kapak fotoğrafı sinema tarihinin ilk kadın yönetmeni Alice Guy-Blaché’e aittir.
Kaynaklar
https://letterboxd.com/film/little-women-2019/
https://letterboxd.com/film/the-power-of-the-dog/
https://letterboxd.com/film/the-babadook/
