PUZZLE:  Bir Kadının Var Olma Hikâyesi

Puzzle; Marc Turtletaub imzalı, ABD yapımı 2018 drama filmi. Yapım hakkında detaylı bir inceleme sizleri bekliyor. 

Yönetmen Marc Turtletaub’u Akademi Ödüllü, Little Miss Sunshine’dan hatırlayacak olanlar vardır. Bilmeyenler için kısa bir hatırlatma yapalım. ABD’nin en iyi bağımsız filmlerinden, Little Miss Sunshine’ın yapımcılığını Turtletaub üslenmişti. Zaten başarılı yönetmen, film işlerine girmeye karar verdiğinde, kendisini karşı kültürün çocuğu olarak konumlandırmış ve tüketime yönelik filmler yapmaktan uzak duracağını açıklamıştı. Bu yönüyle Tutletaub sinema camiasında “idealist yönetmenler” arasında anılmakta. 

Bu yazıda, incelemeye aldığımız Puzzle; filmlerle insan hayatına dokunmayı ve bu nedenle insanlık durumlarını konu alan senaryoları işlemeyi tercih eden yönetmenin hedeflerini büyük ölçüde karşılıyor. Yapım, kendisini yalnızca ailesine ve çevresine adamış bir kadının varoluş hikâyesini sade ama etkili bir şekilde ele almayı başarıyor.    

Puzzle Filminin Oyuncu Kadrosu

Filmin ana karakteri Agnes’e İskoç asıllı Kelly Macdonald hayat veriyor. Agnes’in eşi Louis’i Amerikalı aktör David Denman canlandırıyor. Çiftin büyük oğulları, Ziggy’e Bubba Weiler; küçük oğulları Gabe’e ise Austin Abrams hayat veriyor. Agnes’in puzzle partneri, Robert’ı ise Hintli ünlü aktör Irrfan Khan canlandırılıyor.  

Puzzle- Konusu  

Agnes orta yaşlı, iki çocuk annesi ve evli bir kadın. Kadının eşiyle arasındaki ilişki oldukça monoton bir hal almış. Çift, iki ergen erkek çocuklarının gelecek planları nedeniyle zaman zaman çatışmalar da yaşıyor. Ancak herkes bir bakıma yaşadığı hayattan memnun. Evin babası işe gidiyor, çocuklar okula, Agnes de “kadınlık görevlerini” yerine getiriyor. Çocukların ve eşinin yokluğundaki zamanlarda Agnes, günlerini ev işleriyle geçirmekte. Ancak onun tekdüze yaşamı, doğum gününde gelen bir hediyeyle son buluyor.

Hizmet Etmekle Geçen Bir Ömür 

Yapım, elinde süpürgesiyle evi temizlemekte olan Agnes ile seyirciyi selamlıyor. Ardından, düzenlenecek olan bir doğum günü partisi için temizlik yaptığı anlaşılan kadın evi süslemeye koyuluyor. İkramlıklar yapıyor. Sonradan anlıyoruz ki, Agnes aslında kendi doğum günü kutlaması için bu hazırlıkları yapmış.  

Akşam oluyor, parti için davetliler geliyor. Agnes bir yandan hazırlamış olduğu ikramlıkları sunarken, diğer bir yandan da boş kalanları mutfağa taşıyor. Aslında Agnes dışında herkesin eğlendiği çok belli. Ama doğum günü sahibine bakınca, o yine kendisine görev bildiği hizmet işlerini yapmakla meşgul. Örneğin, davetlilerden biri tabağı düşürüp kırdığında, Agnes hemen yerleri temizleyip tabağı tamir etmekle uğraşıyor. En sonunda eşi yanına geliyor ve artık pasta zamanın geldiğini söylüyor. Kadın hemen elindeki tabağı bırakıyor, pastasına mumları yerleştiriyor ve misafirlerin olduğu odaya götürüyor pastayı. Anlıyoruz ki, hizmet etmek Agnes için adeta bir varoluş amacı.

Dönüm Noktası: Puzzle

Herkes gittikten sonra Agnes, başlıyor gelen hediyeleri açmaya. Hediye kutularının bir tanesinden 1000 parçalık bir puzzle çıkıyor. Ertesi gün çocukları okula, eşini işe gönderen Agnes masanın başına geçiyor ve başlıyor puzzle parçalarını birleştirmeye. Çok kısa bir süre içinde parçaları birleştirmeyi başarıyor. O sırada ev işlerini aksattığı için hemen yemek yapmaya, diğer bir yandan da çamaşırları yıkamaya koyuluyor.

Bu sahneler ve devamında görüyoruz ki, Agnes yaşamını tamamıyla çocuklarına ve kocasına adamış bir kadın. Kendine ait hiçbir zevki veya hobisi yok. Kişisel olarak yaptığını gözlemlediğimiz tek etkinlik ise kiliseye gitmek. Zaten kendisi sıkı bir dindar. Eşi Louis ile arasındaki diyaloglar ise ev masrafları, çocuklar ve işten öteye gitmiyor. 

Ertesi gün aynı rutinlerini yerine getirdikten sonra, Agnes puzzle yapmaktan keyif almış olacak ki başlıyor dağıttığı parçaları yeniden birleştirmeye. Kadın o kadar kısa bir süre de tamamlıyor ki parçaları, tekrar tekrar yapmaya devam ediyor. 

Bu işten keyif aldığının farkında olan kadın, yeni bir puzzle almak istiyor. Fakat oturdukları yer küçük bir bölge olduğundan trenle New York’a gidiyor. Burada bir puzzle dükkânı buluyor. Bu sırada gözüne kasada bulunan bir ilan takılıyor. İlanda bir ay sonra düzenlenecek yerel puzzle turnuvası için partner arandığı yazıyor. Agnes ilandaki numarayı alıyor ve evinin yolunu tutuyor.   

Beyaz Bir Yalan

Herkesin odasına çekilmesini beklermişçesine, herkes uyuduğu gibi Agnes yeni aldığı kutuyu açıyor. Başlıyor puzzle parçalarını birleştirmeye. Çok hızlı bir sürede parçaları birleştirdiğinin farkında olan kadın, ilanda gördüğü numaraya mesaj atıyor. Kendisine hemen yanıt geliyor ve ertesi gün almış olduğu adrese gidiyor.

Oturduğu evden maddi imkânlarının yüksek olduğu anlaşılan bir adam açıyor kapıyı. Kendisi eski puzzle dünya şampiyonu. Agnes eve girdiğinde onun ilk defa bu tarz bir tecrübe yaşadığından dolayı çekingen kaldığını anlıyoruz. Zaten kadın hemen puzzle parçalarını birleştirme konusunda ne kadar hızlı olduğunu göstermek istiyor adama. Robert ilk olarak ona nereden başlaması gerektiği gibi belli başlı puzzle yapma taktikleri öğretiyor. Ardından süreyi başlatıyor ve Agnes’i izlemeye koyuluyor.

Fakat Agnes adamın gösterdiği taktikler yerine, kendi yöntemlerini kullanarak adamın beklediğinden çok daha iyi bir performans gösteriyor. Puzzle şampiyonu adam, onu şaşkınlık ve hayranlıkla izliyor. Agnes’ten yakında düzenlenecek olan turnuvaya kadar haftada iki gün çalışmalara katılmasını istiyor.

Kadın ailesinin haberi olmadan adamın evine geldiği için, net bir cevap vermiyor. Fakat bu turnuvalara katılmayı çok istediğinden, eşine, teyzesinin ayağını kırdığını ve haftada iki gün onun bakımı üstleneceğini söylüyor. Çocuklar ve eşi ev işlerinin aksayacağı noktasında endişeliniyorlar. Ancak Agnes’in kararlığı karşısında herkes sessiz kalıyor. Böylelikle Agnes içinde bulunduğu kısır döngüden çıkmak için gerekli ilk adımı atmış oluyor.  

(Yazının devamı Puzzle‘ın finali hakkında sürpriz bozan -spoiler- içeriyor.)

Başkaldırı

Agnes ve Robert haftalarca çalışıyorlar. Aynı zamanda ikili birbirini yakından tanıma fırsatı da buluyor. Öğreniyoruz ki, Robert türlü türlü buluşlar yapan bir mucit aynı zamanda. Eski puzzle partneri ise eski karısı. Fakat karısı onu terk etmiş, bu nedenle yeni bir partner arayışına girmiş. Süreç içinde Agnes ve Robert arasında bir yakınlaşma oluyor. 

Agnes’ın evdeki tuhaf halleri ise eşinin ve çocuklarının dikkatinden kaçmıyor. Çünkü Agnes alışılagelmişin dışında evdeki herkese adeta başkaldırıyor. Kocası en sevdiği peyniri nasıl olur da almayı unuttuğunu sorduğunda, kadın özgüvenli bir şekilde bunda abartılacak bir şey olmadığını belirtiyor. Büyük oğlu yemek istediğinde, evde bir iş bölümü olduğunu ve oğluna kendisinin de yemek hazırlayabileceğini söylüyor. 

En sonunda ailesine puzzle turnuvalarına katılacağını itiraf eden kadın, eşi tarafından hayretle karşılanıyor. Büyük oğlu tarafından ise destekleniyor. Eşiyle arasındaki uçurum git gide açılınca, Agnes Robert’ın ilgisine kayıtsız kalmıyor. Yakınlaştıkları gecenin ardından Agnes’in eve geldiğinde eşiyle arasındaki mesafe daha da açılıyor. Kadın her şeyi göze alıp eşine dürüst oluyor. Robert ile birlikte olduklarını söylediğinde, eşi esiyor, gürlüyor ama bunun nafile olduğunun farkında olarak.  

Nihayet büyük gün geliyor, Agnes turnuvada birinci oluyor. Küçük oğlunu arayıp birinci olduğunu haber veriyor. Eşi bu habere kayıtsız kalıyor. Bu sırada Robert Agnes’e uluslararası çapta Brüksel’de düzenlenecek olan turnuvadan söz ediyor. Agnes ilk başta bu turnuvaya katılmak ister gibi görünüyor.

Kapanış: Agnes’in Yolu

Ertesi gün Robert kadını arıyor. Şampiyon adam, Brüksel’de düzenlenecek olan Dünya Yapboz Turnuvası’nı kadına hatırlatıyor. Fakat Agnes turnuvaya katılmayacağını söylüyor. Kendine bir bavul hazırlayan kadın, artık eşiyle arasında hiçbir bağ kalmadığının tamamen farkında. Çocuklarının gelecek planları konusunda ise kafası rahat. Bu nedenle, artık gönül rahatlığıyla kendi yolunu çizmeye karar veriyor. Nihayetinde hayatının iplerini kendi eline alan Agnes Montreal’e giden bir trene biniyor.

Değerlendirme

Anlaşıldığı gibi, Puzzle gündelik hayatta sıkça rastlayabileceğimiz bir kadın profilini merkeze alıyor. Kendisini bütünüyle ailesine adamış bir kadın, nerede yaşıyor olursak olalım çoğunluk tarafından alkışlanarak kucaklanır. Toplumun kadına biçtiği rolleri layıkıyla yerine getirmesindendir bu kucaklama. 

İşte, Agnes karşımıza her an her yerde çıkabilecek bir kadını temsil etmesi bakımından bence önemli bir karakter. Doğum gününde bile evini temizleyen, hazırlıklar yapan, misafirlerin mutlu olması için elinden geleni yapan o kadını hepimiz biliriz. Agnes de onlardan biri işte. Bu kadını uzaklarda aramaya gerek yok. O, içimizden biri. Kelly Macdonald, oyunculuğuyla bu hissiyatı çok iyi vermiş.

Yapımın kadına yeni bir yol açan kurgusu ise oldukça yalın ve sade. Seyirciyi büyük ve süslü anlatılara boğmak yerine, basit bir puzzledan yola çıkarak er ya da geç insanın kendini gerçekleştirebileceğine dair oldukça umut verici. Başka bir deyişle, yapım, hepimizin içinde gerçekleştirilmeyi bekleyen potansiyeller olduğunu basit fakat etkili bir biçimde ortaya koyuyor. Agnes’ın yolculuğunun kadınlar için ilham verici olması nedeniyle, ben bu filmin kesinlikle izlenmeye değer olduğunu düşünüyorum.          

Film İnceleme Sitelerinin Puzzle Hakkındaki Görüşleri

Puzzle, anlaşıldığı gibi popüler kültür filmleri arasında yer almıyor. Bu nedenle de adına rastlamadığımız, kıyıda köşede kalan filmler arasında. Bu durum, filmi izlemek isteyenler için soru işareti uyandırabilir. Bu nedenle, meraklıları için film inceleme sitelerinin yapım hakkındaki değerlendirmelerine göz attık. Şöyle ki: Yapım, Amerika’nın önde gelen film inceleme sitelerinden, Rotten Tomatoes tarafından yapılan incelemeler sonucunda 10 üzerinden 7.1 puan almış. Aynı şekilde, Metacritic adlı inceleme sitesinden ise 100 üzerinden 66 puana sahip.